II. BÖLÜM

GELENEKSEL TÜRK EL HALI VE KİLİMLERİNİN BAZI TEMEL ÖZELLİKLERİ  

1. ANADOL : Anadolu’da  halı ve kilim dokunan  binlerce köy mevcuttur. Bu üretimlerin yapıldığı  yörelerden bazılarının kapasitesi yüksek, bazılarının azdır. Kapasitesi yüksek olan yöreler, prototipler olarak yöre bazında toparlanmışlar, kapasitesi az olup da böyle bir tiplemeye müsait olmayan yöreler, Anadol başlığı ve tekleme başlığı altında toparlanmışlardır. Bu durumda pek çok çeşitli halı mevcut olup, bunların incelenmesini yapmak bir ihtisas işidir. Genellikle atkı, çözgü ve düğüm yün olup, Yörük kökenlidirler. M² ’ de 80 bin-100 bin düğüm bulunur

2. BODRUM : Milas  yöresinde dokunup, Transilvanya’ ya gönderilmiş ve halıcılıkta Transilvanya halıları  olarak bilinen halıların  günümüze uyarlanmış olanlarıdır. Atkı, çözgü, düğüm, yündür. M² ’ de 90-100 bin düğüm vardır.

3. DÖŞEMEALTI : Antalya yöresinde yarı Yörük yerleşim bölgelerinde dokunan halılardır. Sıcak renkleri, kalın havları ile tanınırlar. M² ’ de 85 ile 90 bin düğüm vardır.

4. EZİNE : Meşhur Truva kalıntılarının bulunduğu yörede Kafkas kökenli aşiretler tarafından dokunurlar. Doğal  boyalarının zenginliği ile  ünlüdürler. M²’ de 80 ile 90 bin düğüm vardır.  

5. HEREKE İPEK : Tamamen ipek olan bu halılar dünyanın en ince halıları olarak bilinir. Parasal değer olarak en değerli halıların başında gelirler. Bu halılar aristokratlara dokunan halılar olarak tarihe geçmiştir. Standart olarak m²’de 1 milyon düğüm vardır.  

6. HEREKE  YÜN :  Bu halılar da  aristokratların  göz  zevkine göre dokunmuş halılardır. Atkı, çözgü pamuk, havları yündür. M²’ de 300-400 bin düğüm vardır. 

7.  ISPARTA : Ticari halılardan en ucuzu Isparta’ dır. Ve genellikle kaba dokunmuş, atkı, çözgü pamuk, havı yün olup düşük kaliteli halılardır. Uzun ömürlü bir halı değildir. M²’ de 50-70 bin düğüm vardır.

8. KARS : Kafkas özellikli bu halıların yünü ve boyası çok değerlidir. Geometrik desenleri ihtiva eder. Tamamen yünden mamuldür. M²’ de 85 ile 90 bin düğüm vardır.  

9. KAYSERİ FLOŞ : Merserize pamuktan mamul havlar, pamuk atkı ve çözgü üzerine atılmıştır. Parlak halıya meraklı olup da ipeğe gücü yetmeyen müşteri kesimi için imal edilmiştir. M²’ de 100-150 bin düğüm vardır.  

10. KAYSERİ İPEK : Gördes düğümü ile imal edilmiş bu ipek halıların düğüm sıklığı ise m²’ de 500-700 bin arasında değişir. 

11.  KAYSERİ YÜN : Orta kesim müşterilere hitap eden bu halıların atkı ve çözgüsü pamuk, havı yün olup, m²’ de 120-150 bin düğüm ihtiva ederler.  

12. KÖK BOYA : Bergama yöresinin çeşitli köylerini bünyesinde toplayan bu  tip halılar boya ve desenlerinin zenginliği ile tanınırlar. Tamamen yünden mamuldürler. M²’ de 100-120 bin düğüm içerirler.  

13. KONYA SELÇUKLU : Kafkas kökenli aşiretlerin dokuduğu bu halılar, en  değerli boya ve yünü ihtiva ederler. Folkloral kökenli halıların en değerlisi,  yatırım yönünden gelecek yüzyılların antika halılarının günümüzdeki temsilcileridir. M²’ de 100 bin düğüm içerirler.  

14. KULA : Tek düğüm üzerine dokunmuş, tamamen yünden mamul bu halılar pastel renkleri ile tanınırlar. M²’ de 120 bin düğüm içerirler.  

15. LADİK : Salonlar için hazırlanmış, çok dayanıklı halılardır. Atkı, çözgü pamuk, havı plato yündür. Genellikle madalyonlu desenler ihtiva eder. M²’ de 200 bin civarında düğüm bulunur.  

16. MALATYA : Malatya ve Elbistan yörelerinde dokunan Kürt kökenli halılardır. Kırmızı renkler  ve  geometrik desenleri ile ünlü olup m²’ de  90 bin düğüm ihtiva ederler.  

17. MİLAS : Tütünden, meşe palamudu ve  boyacı kökünden elde edilmiş tabii   boyalarla renklendirilmiş bu halılar  yüzde yüz yün olup m²’ de 90-120 bin düğüm ihtiva ederler.  

18. NİĞDE KARS : Orta Anadolu’ da dokunan Kars tipi halılar olup, diğer Kars’ a nazaran daha gevşek ve boya olarak krom boyadan imal edilmiş, m²’ de  50-60 bin  düğüm ihtiva eden çok dekoratif halılardır.  

19. PARTİ KİLİM :  Anadol halıda olduğu gibi Anadolu’ nun binlerce değişik   köyünde dokunan kilimler ya parti kilimi  ya da tekleme kilim başlığı  altında toplanırlar.  

20. SULTANHANI : İndigo boyalar ve geniş geometrik desenlerin işlendiği bu halılar, çok dekoratif özellikler taşırlar. M²’ de 50-60 bin düğüm bulunur.  

21. TAŞPINAR : Floral desenli  yüzde yüz yün halılardan biridir. Çok üstün boyası ve yünü  mevcuttur. M²’ de 90-120 bin düğüm bulunur. 

22. TEKLEME : Anadolu’ nun ve dünyanın çeşitli yerlerinde dokunmuş, soyu tükenmiş eski halılar bu isim altında toplanmıştır. Ve genellikle çok değerli parçalardır.  

23. TEKLEME(V): Seri üretime geçilmemiş  değerli eski halıların kopyaları veya fiyat olarak  standarda uymayan, standart dışı halılar bu başlık altında toplanmıştır.  

24. YAĞCIBEDİR DEMİRCİ : Kalitesiz yün ve boyalardan imal edilmiş bu halılar en ucuz halılardan biridir. M²’ de  85 bin düğüm ihtiva eder.  

25. YAĞCIBEDİR EŞMEDERE : Balıkesir yöresinde çıkan en kaliteli halıdır. M²’ de 120-160 bin düğüm bulunur. Yün ve boya çok üstün özellikler taşır.  

26. YAĞCIBEDİR SINDIRGI : Aynı yöreden daha ucuz halılar olup, miktar olarak daha çok bulunabilir. Eşmedere’ den yünü farklıdır, ancak işçilik fazla değişiklik göstermez. 120-160 bin düğüm ihtiva eder.  

27. YAHYALI : Yün, boya ve işçilik olarak üstün özellikler arz eder. Stilize lalelerin Türk kırmızısının  en güzeli bu halıda bulunur. M²’ de 80-100 bin düğüm ihtiva eder.  

28. YENİ KİLİM : Uşak yöresinde dokunan bu kilimler soyu tükenmiş eski kilimleri yaşatma mücadelesi vermektedir. Her türlü özgün deseni mevcuttur. Yüzde yüz yünden mamuldür.  

29. YENİ KİLİM ÇANTA: Her türlü yeni ve eski kilim parçalarından  yapılmış kadın çantasıdır.  

30. YENİ KİLİM İNCE : Yeni  kilimlerin bu tipi daha ince ve değerli  iple imal edilmiş olup, ayrıcalık isteyen müşteri kesiti için imal edilmiştir. Her türlü deseni mevcuttur.  

31. YENİ KİLİM YARI İNCE : Daha az ödeme yapmak isteyen müşteri kesiti için hazırlanmış  bir ürün olup, ince kilimin özellikleri ile yakın benzerlik gösterir.  

32. YENİ KİLİM KARABAĞ : Bu ürün normal yeni kilimle aynı özellik gösterir. Ancak desen ve ebat olarak farklı mallar bu sınıfta toplanır ve üretimi özel olduğu için farklı fiyat verilmiştir.

33. YUNTDAĞI : Üstün boyama tekniği ve çok iyi yünlerin kullanıldığı bu halılar m²’ de 100-120 bin düğüm ihtiva ederler ve sıcak zengin desenleri ile ünlüdürler.   

34. YENİ KİLİM HEYBE : Daha ucuz hanım çantası niteliğinde olup, eski ve yeni parça kilimlerden  üretilmiştir.  

Sayfa 4