|
|
1.6- KİRKİT: Kilimin atkı iplerinin sıkıştırılması,yerleştirilmesi
için kullanılır. Halı kirkitine nazaran daha hafif ve daha az
ve daha uzun dişlidir. Sapı ise halı kirkitine nazaran daha
uzundur. Sırf tahtadan veya metalden yapılmış olanlar bulunduğu
gibi,dişleri metalden diğer kısımları ise tahtadan olanlar
mevcuttur. Düz dokuma kilimlerin dokunmasında 5 dişli dar
kirkitler yerine 8 dişli ve normal kirkitlerden en az 2 defa ağır
kirkitler kullanılır. Deliksiz olan bu tür dokumalarda ağır
kirkitle atkı daha iyi oturtturulur.
İKİ FARKLI KİLİM KİRKİTİ
II BÖLÜM
KİLİMİN DOKUNUŞUNDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
Kilim dokuyan kızlar
1.KİLİMİN DOKUNUŞUNDA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
El dokuması kilim üretiminde dikkatsizlik sonucu, dokumanın
her safhasında defo meydana gelmektedir. Kilim tamamlanıp yere
serilinceye kadar, kontrolü yapan kişinin sık sık dokuyanı
denetlemesi gerekmektedir. Kilim bitip, yere serildikten sonra
hataları tespit etmenin hiçbir yararı yoktur. Mal denetlenmemiş
ve defolu çıkmıştır; bu malın düzeltilmesi oldukça zor ve
masraflı bir iştir. Ustalık, dokuma sırasında önlemler almayı
gerektirmektedir. Fakat pek çok dokuyucu, takipçi, kontrolör ve
üretici neyi, nasıl kontrol edeceklerini bilemediklerinden onca
milli servet ziyan olmaktadır. Bu eserin iyi okunup uygulanması
ile, bu emek israfının önüne geçmek mümkündür. Şimdi alınacak
önlemlere toplu olarak bakalım:
1.1.Çözgü
hazırlanması ile ilgili teknik bilgiler ve alınacak önlemler:
Çözgünün usulüne göre hazırlanması, alınacak önlemlerin
başında gelir. Çözgü teli miktarı,dokunacak kilimin
kalitesine göre hazırlanmış çözgülük ipin ende her 10 cm
yerleşecek tel sayısını hesaplamak sureti ile yapılır . Örneğin
dokuyacağımız kilimin eni 120 boyu da 180 cm olsun. Kalitemizde
10 cm’e, örneğin 40 tel çözgü teli çekmemiz gerekiyorsa,
120 cm’de 12 adet 10 cm olduğuna göre, 12x40 tel hesabı ile
kilimimiz için 480 tellik bir çözgü hazırlayacağız
demektir.
Çözgünün boy hesabına gelince. Boyun 180 cm olmasını
tasarlamıştık. Bu hesapta saçak payları bulunmayıp, iki baştaki
zincirden zincire bir ölçünün 180 cm olması hedefleniyordu. O
halde saçak paylarını da işin içine sokarak, hazırlanacak
çözgünün boy uzunluğunu çıkarmamız gerekiyor. Saçak örgüleri
için, her iki başta en az 15’er santim pay bırakmak yararlı
olacaktır. Bu durumda boydan ölçü de 180+30 = 210 cm olacaktır.
50 cm de tezgah üstü payı koyarsak, bu durumda 260 cm uzunluğunda
bir çözgünün hazırlanması gerekecektir. Bu da dokunacak
kilimin boyunun 1.44 katı demektir.
Bu hesaplamalardan sonra çözgü aparatı veya yere çakılan
kazıklar etrafında bir kişinin dönerek çözgüyü hazırlaması
gerekir. Çözgüyü hazırlayan kişi
her zaman aynı olmalı, el ayarı sapmamalıdır. Bu konu çok önemlidir;
çözgünün çözülüş tarzı değiştiğinde, kilimde ortaya
çıkacak potlukları önlemek için, hem dokuma sırasında
dokuyucu çok eziyet çekecektir hem de dokumadan sonra potluğu düzeltmek
için ikinci bir işlem daha yapılarak para ve zaman kaybına
neden olunacaktır. Hesap edilen ölçüler çerçevesinde, çakılan
kazıklar etrafında 480 tur atan çözgücü el ayarını bozmadıysa
iyi bir çözgü elde etmiş sayılır. Yere çakılan
kazıkların veya çözgü aparatının dikmelerinin yanından geçirilen
ara ipleri vasıtası ile çözgü her iki uçtan da bağlanır.
Bu ara ipleri çözgünün dağılmasını önler, tezgaha çözgünün
takılmasında kolaylık sağlar.
ÇÖZGÜNÜN HAZIRLANIŞI
Sayfa
3
|
İletişim 
