Erdoğan ILDIZ    Aydınlık Gazetesi - Makale İletişimİletişim
 
 

 Giriş  Yayınlar Genel Açıklama Sayfası
  Mesleki 
 
  Felsefi
  Hikaye
  Şiir

 Kilim Öğretmeni ve Usta Dokuyucusunun El Kitabı
Sayfalar
1 2 3 4 5
6

 

 

 


1.2 Çözgünün Tezgaha Takılışı :

            Üst ve alt oklardaki demirler,10 cm arayla işaretlenir ve her 10 cm’e kalitemize göre tel taksimatı yapılır. Bu ayarlamadan sonra demirler yuvalarına yerleştirilerek, çivileme yapılır. Üst oktaki tellerin alt oktaki tellere nazaran birkaç santim geniş çekilmesinde yarar vardır. Çözgü tezgahta gergin olmalıdır. Başlarda saçak örgülerinin yapılabilmesi için kilimin alt oktan 15 cm yüksekten başlatılması zorunludur. Kilim kesilirken de üst başta aynı uzunlukta saçak payının bırakılmasına özen gösterilmelidir.

            Yukarıda çözgünün gergin olması gerektiğini belirtmiştik. Çözgü tezgaha takıldığında  bazı yerlerin gevşek olduğu gözlenirse, gevşek teller teker teker sıkılarak, alt oka gerilerek düğüm atılır veya üst okta bir tahta parçası veya benzeri bir dolgu maddesi ile sıkıştırma yapılarak ipin gerginliği sağlanır.

            Bu işlemler bittikten sonra üst ve alt oktaki tellerin karışmış olup olmadıkları kontrol edilir. Dik, gergin ve eşit aralıklarla duran çözgüler iyi bir kilimin esasını teşkil eder. Gevşek çözgüler, potlu  ve yamuk kilimlerin üremesinde ana faktördür.

1.3.           Gücü :

          Arka teller gücüye bağlanarak atkının bir düz, bir çapraz atılıp bir birlerine kenetlenmesi sağlanır. Gücüye arka teller iyi bağlanamamışsa, işçilik düzenli olmaz.

1.4.   Varangelen :

             Bu parçanın, kilimin kalitesinde rolü olmayıp, işlevsel önemi büyüktür. Çözgünün, öne ve arkaya çıkmasını ve gücünün rahatça geçmesini sağlayan bir parçadır. Yerinden çıkarıldığında güçlükle yerine oturtturulabilir. Bazı yörelerde varan- gelenin yerine, her 10 cm’de bir teller, asılınacak bir tutacağa bağlanarak, varangelenin işlevi elde edilir.

1.5.    Kilimin Başları  :

            Kilimin dokunmasına, tezgahın alttaki demir çubuğundan 15 cm veya yeterli yükseklikte zincir atılarak başlanmalıdır. Kilimin desen bölümüne gelmeden, her kilimde en az  3- 5 cm’lik kısım mutlaka, kilimde en çok kullanılan renklerden çubuk,çubuk dokunmalıdır.

1.6.           Kilimin Eni :

          Kilimin boyu, verilen ölçüden fazla veya noksan yapılmamalıdır. Kilim dokunurken, eninin istenilen ölçüde olabilmesi için, motif genişlikleri dikkate alınmalıdır. Motiflerin genişliklerinin daha fazla uzatılarak motifin karakteristik özelliğinin bozulmamasına dikkat edilmelidir. Kilimin en olarak verilen ölçüsünden, dokuma aşamasında, dokunacak kilimin genişliğine göre 4 ile 12 cm arasında değişen bir fazlalık, çekme payı olarak verilmelidir. Ayrıca dokuma sırasında sık sık, çelik metre ile dokumanın gidişi ölçülerek kontrol edilmelidir.( Metre olarak bez mezuraların kullanılması, yanlış ölçümlemelere sebep olmaktadır.)

1.7.   Kilimin boyu : Kilimin boyunun verilen ölçüden uzun olmasının başlıca üç sebebi bulunmaktadır.

            Bunlar şu şekilde sıralanabilir:

            a) Motif boyunun iyi ayarlanmaması,

            b) Motifler arasındaki boşluk mesafelerinin iyi ayarlanmaması,

            c) Kirkitle iyi oturtmamak.

Sarma tezgahlarda, kilimin dokunan kısmı sarılmadan önce , çözgü üzerinde, dokunacak bölümdeki desen yerleri işaretlenmelidir. Bunun için, desenin dokunacağı alanlara, çözgü üzerine, renkli ipler bağlanarak işaret konması, bu hataları asgariye indirilebilir.

1.8.    Kilimdeki renk : Üretilen kilimlere uygulanacak renk dağılımı ve uyumu son derece önemlidir. Ürünün pazarda satılması veya satılamamasının en baştaki sebeplerinden birisi renk olayıdır. Hatalı renk uygulamasından bir çok ürün, bazen yıllarca satılmadan beklemektedir. Bu ise büyük ekonomik kayıplara sebep olmaktadır.

            Bu konuda meydana gelen hatalar şunlardır:

            a) Bordürlerde ve zemin renklerde meydana gelen renk hataları;

            b) Motiflerde meydana gelen renk hataları;

            c) Verilen iplerin ürünü tamamlamaya yetmemesi sebebiyle ortaya çıkan renk hataları.

            Konunun önemi sebebiyle, bu üç hususu daha derinlemesine  açıklamak için, teker teker ele almaktayız:

            a) Bordür ve zemin renklerde meydana gelen renk hataları :

            Kilimlerde ana renkler, bordürlerde ve zeminlerde kullanılmaktadır. Özellikle kök boya  iplerde, abraş boyalara daha çok rastlanmaktadır. Kök boyanın, boyama tekniğinden ve boya özelliklerinden gelen farklı yapıları sebebiyle, önemli nüanslar oluşmaktadır. 

            Burada dokuyucunun dikkat etmesi gereken husus şudur :

            Dokuyucu, öncelikle zemin ve bordür için verilen tüm ipi gözden geçirmelidir. Eğer, verilen çilelerde abraşlıklar varsa veya çile renkleri bir birini tam olarak tutmuyor ise, bu tür çileleri veya çileyi açarken çıkan farklı tonları ayırmalı ve abraşın kilimin bordür veya zemininin her tarafına dengeli dağıtılmasına dikkat etmelidir. Genellikle dokuyucular buna dikkat etmemekte, ipin geliş sırasına göre rasgele dokumaktadırlar. O zaman , zemin veya bordürlerin bazı bölümlerinde bu renkler, kilimin genel havasını ve görünüşünü bozmaktadır.

            b) Motiflerde meydana gelen renk hataları :

            Kilimdeki gerek ana motifler içindeki renk sıraları, gerek küçük motifler içindeki renk sıraları,verilen desendeki renklendirmeye uygun yapılmalıdır. Yerleri değiştirilmemelidir. Çünkü bu renklerin yerleştirilmesi, üretici firma tarafından, işin uzmanlarına yaptırılmakta, renkler arasındaki renk uyumu dediğimiz ahengin yaratılmasına özen gösterilmektedir. Bu ahengin bozulmaması gerekmektedir.

            c) Verilen iplerin noksan çıkmasından kaynaklanan renk hataları :

            Herhangi bir nedenle, dokuyucu kilimini dokurken bir veya birkaç rengi bitmiş ise, üreticisini beklemeden, bazen de komşularından aldığı ve yakın sandığı tonlarla kilimi dokuyarak  bitirmekte ve öyle teslim etmektedir.

            Bunun meydana gelmemesi için :

            ca- Kilimi verilen ölçüden büyük dokumamak,

            cb- İşe başlamadan, ipi teslim alırken yetip yetmeyeceğini kontrol etmek,

            cc- Her halûklarda ip kafi gelmez ise, üreticisine ipten örnek göndererek,ayni renk ipten temin ederek dokumaya devam etmesi gerekmektedir.  

Sayfa 4

 
 
 

1 2 3 4 5 6
 


 

© Erdoğan ILDIZ, Her hakkı saklıdır, yazılı izin olmadan çoğaltılamaz ve dağıtılamaz