|
IV.BÖLÜM
MAMUL
KİLİM MUAYENE ESASLARI
Mamul kilimin muayene edilmesi sırasında aşağıdaki
noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir.
1.
Kilimlerde En,Boy Ölçülerinin
Standartta Belirtilen Ölçülere Uyup Uymadığının Kontrolü:
Türk Standartları Enstitüsünün el dokuması Türk
halıları için hazırladığı T.S 43 No2’lu
standardında belirttiği normlar, kilim için de geçerlidir.
Bu normlara göre kilimin paralel kenarları arasındaki uzaklık
farkı, kilim boyu, çeşitli yerlerinden ölçüldüğü zaman,
şu standartlarda olmalıdır:
Seccadede
3 cm’yi, kellede 4 cm’yi, 9 m2’ye kadar olan kilimlerde 6
cm’yi , 12m2’ye kadar ve yukarısı kilimlerde de 8 cm’yi geçmemelidir.
Geçerse kilim defolu
sınıfına girer.
Kilimin estetiği yönünden de kilimin en ve boyunun ölçülerinin
bir birlerine oranı büyük önem taşımaktadır. Kelle ölçüsüne
kadar, kilimin boyunun enine oranı 1.5 rakamının üstüne çıkmamalıdır.
Bu oranın 1.4 ila 1.5 arasında olması kilime estetik kazandırır.
Oran 1.5 rakamının üstüne çıktığında, kilim uzun ve çirkin
gözükecektir. Kelleden yukarı ebatlara çıkıldıkça, oranın
1.3 sınırına kadar göreceli düşürülmesi, estetiği
kuvvetlendiren bir unsur olacaktır. Ebat yönünden estetiği
olmayan kilimlerin
satışı zor olduğundan, bu tür hatalı malı çıkaran
dokuyucu cezalandırılmalıdır.
2. Kilimin, Desen Ve Desendeki Renklere Göre Dokunup
Dokunmadığı:
A-Kilimin verilen desene
göre dokunup dokunmadığının kontrolü:
Kontrol edilecek temel unsurlar şunlardır:
a)
Orta zemin deseninde, desen kompozisyonunun
tamamlanıp tamamlanmadığı.
b)
Rapor desenlerde, orta zemin deseninin, kilimin başlangıcında
başladığı yerden bitip bitmediği; yani desen kompozisyonunun
tam olup olmadığı.
c)
Bordürlerde köşelerin
aynı motifle bezenip bezenmediği; bordürlerin ince veya
kalın olması gibi estetik bozuklukların mevcudiyeti. Bu konuda
bir ölçü vermek gerekirse, bordür genişliğinin, kilimin yarı
enin 1/3’ünden daha geniş veya dar olmaması gerekir. Bordür
oranı bu ölçünün dışına taştıkça, kilimin estetik görünümü
bozulacaktır.
d)
Desen boşluğu olup olmadığı.
e)
Kilimin, desende belirtilen renk tonlarında
dokunup dokunmadığı.
B- Kilimde renk ton farkı(abraş) olup olmadığının
kontrolü.
3 . Atkı Sıklığının Ve Kirkitin Gevşek
Vuruluşundan Doğan Estetik Bozukluklarının Kontrolü
Gevşek
vurulan kirkit yüzünden, bazı yerlerde çözgüler gözükmekte,
beyaz renkli çözgüler kilimde bozuk bir işçilik havası
yaratarak görünümü bozmaktadırlar.
Dokuma esnasında atkı sıklığı kontrol edilerek, bu
hatanın önüne geçilebilir.
4-Kilimde
Potluk Olup Olmadığı:
Kilimde oluşmuş olan potluk, genellikle çözgü hatasından
kaynaklanmaktadır. Bu kusurun görüldüğü durumlarda hemen,
çözgü yapan kişinin dikkati çekilmeli,çözgüyü tezgaha
geren usta öğretici sorguya alınmalı ve en son olarak da
dokuyucunun dikkati çekilmelidir. Kilim defolu olarak sınıflanarak
her 3 konumdaki kişiye de ihtar, tekdir veya ceza tahakkuk
ettirilmelidir. Bu hata affedilmeyecek önemli bir hatadır ve
olayın başından beri hatalı geliştiğini ve hiç kimse tarafından
tedbir alınmadığını gösterir.
5- Kilimde yırtık
ve yanık olup olmadığı:
Bu hususta şu noktalara dikkat edilir:
a-
Kilimin dokuma esnasında veya sonrasında yırtılıp
yırtılmadığı.
b-
Kilimde dokuyucunun ihmali ile yanık olup olmadığı.
c-
Dokuma esnasında ve sonrasında kilimde çıkmayacak
bir lekenin olup olmadığı.
EK
TEZGAH
DENETLEME FORMU ÖRNEĞİ
1.
Çözgünün
Hazırlanışı:
a-
Desendeki ene uyuyor mu ?
b-
Alt saçak için 15 cm pay ayrılmış mı?
c-
Çözgü boyu, kilim boyunun 1.4 katı mı?
2.
Çözgünün Tezgaha Takılışı:
a-Üst ve alt oklarda
demirler 10 cm aralıkla işaretlenmiş mi?
b-Çözgü, istenilen
kaliteye göre ok demirine, her 10 cm2’ye yerleştirilmişmi?
c-Çözgü gergin ve tın
tın ötüyor mu? Çözgünün genel görünümü düzgün
mü?
d-Çözgüde gergin
olmayan kısımlar var mı?Varsa ne yapılmıştır?
e-Potluklar var mı? Ne
yapılabilir.?
f- Alt saçak için 15
cm pay bırakılmış mı? Başlangıçta atılan zincir düzgün
mü?
3-
Gücünün durumu:
a-
Arka teller iyi bağlanmış mı? Atlama var mı?
b-
Kilimin
arkasında düzensizlik var mı?
3-
Kilimin eni:
a-
Kilimin enini ölçme çizelgesi tutulmuş mu?
b-
Sapma var mı?
c-
Kilimin eninin kaç santim olduğu tezgahta bir yerde asılı
mı?
4-
Atkıların durumu:
Kirkit vuruşunun
dengesizliğinden oluşan, çözgünün görülmesi gibi hatalar
var mı?
5-
Kilimin sırtı ve yüzünde düğümler, dengesiz görüntüler
var mı?:
Çözgü teli kopmasından
kaynaklanan düğümler mevcut mu?
6-
Renklendirme:
Resimdeki veya örnekteki
renklendirme ile uyumlu mu?
7-Desenin
kontrolü:
a-
Desenin tüme uyarlanışı iyi mi?
b-
Desenlerde büyüme veya küçülme var mı?
c-
Unutulan veya eklenen desen var mı?
d-
Desendeki sapmalar veya dokuma hataları umutsuzsa, kilimin
bir kısmını sökmeye gerek var mı?
8-
Netice ve karar:
Bu bölüme denetimi
yapan eksper genel kanaatini belirtmelidir.
Not:
Tezgah takip formunu taşıyanlar,
yanlarında mutlaka metre bulundurmalıdır.
Sayfa
6
|
İletişim 