8.1 Atkı Fışkırığı :

Dokuyucu üst atkı (Döke, ince atkı) atarken çok bol vurur ve atkı halının arkasına geçer, buna atkı fışkırığı denir.

8.2 Dipperi (Kırık):

Dipperi, halı dokunurken dokuyucu üst atkıyı çok gergin olarak vurur. Bu gerginlik, halının yeterince oturmasına mani olur. Bu oturmayan yer halının havlı yüzeyi katlandığı zaman saç eni gibi yarılma yapar ki halıda büyük hatalarındandır.

8.3 Üst Üste Atkı Atılması :

Çözgülerin gerginlikleri aynı olmadığından gergin yerlerin fazla oturması ve gevşek yerlerin oturmasından halının ağzında engebe meydana gelir. Dokuyucu çukur yerleri düzeltmek için aynı atkıyı çift atmak suretiyle doldurmaya çalışır. Bu da üst atkının gergin vurulmasında olduğu gibi dipperi hatası meydana getirir.

8.4 Bir Sıraya İki Defa Dokunması :

Halı dokunurken çözgünün gerginliklerinin aynı olmamasından dolayı halı ağzında bazı yerler düşük bazı yerler de yüksek olur. Dokuyucu düşük olan yerleri doldurmak için ilmeliği birkaç kat yapmak suretiyle dokur. Bu da halının kalitesinin bozulmasına sebep olur.

8.5 Atkı Atılmaması :

Halıda havlı dokuma (ilme) bittikten sonra her sıra için alt ve üst atkı atılarak sıkıştırılması gerekir. Bazen bu atkılar dokuyucu tarafından atılmamaktadır. Kontrolde atkının atılıp atılmadığına dikkat edilmesi gerekir.

8.6 Halının Yırtık ve Yanık Olup Olmadığı :

a. Halının dokuma esnasında ve sonradan yırtılıp yırtılmadığı,

b. Halıda dokuyucunun ihmali ile yanık olup olmadığı,

c. Dokuma esnasında ve sonra halıda çıkamayacak leke olup olmadığı kontrol edilmelidir.

EKLER

TEZGAH DENETLEME FORM
TÜRK STANDARTLARI ENSTİTÜSÜ HALI STANDART FORMU

KAYNAKÇA

Era Halıcılık W201 No’ lu Talimat (Üretilen halılarda çıkabilecek hataları önlemek amacı ile Kontrolörün dikkat etmesi gereken konular hakkında talimat)
Sümerbank Halıcının El Kitabı, Adak Matbaacılık, 1986
Arış, Üç Aylık Halı, Dokuma ve İşleme Sanatları Dergisi

TEZGAH DENETLEME FORMU ÖRNEĞİ

1. Çözgünün Hazırlanışı :

a. Desendeki ene uyuyor mu?

b. Alt saçak için 20 cm pay ayrılmış mı?

c. Çözgü boyu halı boyunun 1.5 katı mı?

2. Çözgünün Tezgaha Takılışı :

a. Üst ve alt oklardaki demirler 10 cm aralıklarla işaretlenmiş mi?

b. Çözgü istenilen kaliteye göre ok demirine her 10 cm’ ye yerleştirilmiş mi?

c. Çözgü gergin ve tın tın ötüyor mu? Çözgünün genel görünümü düzgün mü?

d. Çözgüde gergin olmayan kısımlar var mı? Varsa ne yapılmıştır?

e. Potluklar var mı? Ne yapılabilir?

f. Alt saçak için 20 cm pay ayrılmış mı? Başlangıçta atılan zincir düzgün mü?

3. Gücünün Durumu :

a. Arka teller iyi bağlanmış mı, atlama var mı?

b. Halının arkasında düzensizlik var mı?

4. Halının Eni :

a. Halının enini ölçme çizelgesi tutulmuş mu?

b. Sapma var mı?

c. Halının eninin kaç cm. olduğu ?

5. Ara Atkısı :

a. Çok gevşek mi?

b. Çok gergin mi?

c. Sırtta çözgüler görülüyor mu?

d. Sırtta kırıklar var mı?

e. Ara atkısı kalitemize uyuyor mu? Kalın mı? İnce mi?

f. Atkıda sağlamlık yönünden sorun ver mı?

6. Halının Sırasının Kontrolü :

a. Ara atkısı ile şişirme yapılmış mı?

b. Kirkit kaliteye göre vuruluyor mu?

c. Desen kağıdından yapılan kontrol halının üstündeki karşılaştırma ile uyum halinde mi?

7. Halının Sırtı :

a. Düzgün, ahenkli mi?

b. Çözgüler sırıtıyor mu?

c. Geçkiler sırıtıyor mu?

8. Hav Yüksekliği :

Planlanan, istenen hav yüksekliğinde kesim yapılıyor mu?

9. Renklendirme:

Resimdeki veya desen kağıdındaki renklendirmeye uyuluyor mu?

10. Desenin Kontrolü:

a. Desenin tüme uyarlanışı iyi mi?

b. Desenlerde büyüme veya küçülme var mı?

c. Unutulan veya eklenen desen var mı?

d. Desendeki sapmalar umutsuzsa halının bir kısmını sökmeye gerek var mı?

11. Kesim :

a. Makas düzenli kullanılmış mıdır?

b. Yüzey düzgün mü, dalgalı mıdır?

12. Netice ve Karar :

Not : Bu formu taşıyanlar mutlaka yanında metre bulundurmalıdır.

Sayfa 8