D)
El dokuması yaygılarda yıkama işlemi ile ilgili stok ve
çeşit sorunları ve çözüm önerileri :
Halı üretimi sonbahar ve kış aylarında cereyan eden sezonluk bir
üretimdir. Yaz aylarında köylü, hasatı ile uğraşmak zorundadır.
Üretimin arttırdığı aylarda yıkama haneler ful kapasite çalışsalar
bile, yıkama hanelerde yığılma olmaktadır. Yüksek para maliyeti
ile çalışan ülkemizde, yıkama hanelerde geçen ve 2 ay bekleme
süresini bulan bu zaman süreci, halıcılığımıza bir takım lüzumsuz
maliyetler getirmektedir. Yıkama haneler, başka tekstil
ürünlerinin yıkanmasında da kullanılabilir. Alternatifler
çoğalınca bu alana yatırımlar artacaktır. Artan yıkama hane sayısı
yığılmaları önleyecek, bu da lüzumsuz maliyetleri ortadan
kaldıracaktır. Yıkama çeşitlerinin standarda bindirilmesi de
zorunludur. Mevcut durumda 1-Düz yıkama, 2- Eskitme yıkama, 3-
Altın yıkama gibi bazı normlar mevcuttur. Ancak bunların
standartları belli değildir. Tarif el yordamı ile yapılmaktadır.
Yıkama servisinde ürün çeşitlendirerek standartlar ortaya
çıkarılırsa pazarlama daha rantabıl olacaktır.
El dokuması yaygılarda yıkama potansiyeli, dünyadaki
konumuz göz önüne alınarak hesap edilmelidir. Geri kalmış Uzak
Asya ülkeleri ve Çin malı Avrupa’da yıkanmaktadır. Avrupa’da
yıkama pahalı ve bekleme süresi uzundur. Geçici ithalat mevzuatı
iyi düzenlenirse diğer ülkelerin halılarını da Türkiye’de yıkamak
mümkündür.
E)
El dokuması yaygıların yıkanmasında parasal sorunlar ve
çözüm önerileri :
Günümüzde yıkama işlemlerinde çalışanlar mesleği usta, çırak
ilişkileri ile öğrendiklerinden, ustalaşan kişi, maddi bir destek
bulduğunda, derme çatma bir işletme açarak işe soyunmaktadır.
Ülkemizde diğer tekstil sektörlerinin ihtiyacına yönelik, dünya
pazarlarının ihtiyacına cevap verecek şekilde kurulmuş halı yıkama
fabrikaları mevcut değildir. İşte ihracatçıya teşvik burada
verilmelidir. İhracatçı hem yıkamasının kaliteli olmasını
sağlayacak hem de yıkama hanesine değişik ülkelerden halı ve
tekstil ürünlerini yıkamak üzere bağlantı kuracaktır. Konunun
mevzuat yönü ile önünün açılmasında büyük yarar vardır.
F)
El dokuması yaygılarda yıkama konusunda fiyat sorunları ve
çözüm önerileri:
Halıcılıkta yıkama maliyeti, hem malın değerinin yaklaşık %5’ine
tekabül etmektedir. Büyük kapsamlı kuruluşlarla bu maliyet aşağı
çekilebilir. Yıkama için gerekli hammaddenin ithalatı vakıf kanalı
ile yapılabilir ve bu hem kaliteli kimyasal maddelerin sektöre
girmesini sağlar, hem fiyatı düşürür, hem standartların oluşmasını
sağlar, hem de yıkamanın kaliteli olmasına zemin hazırlar. Ayrıca,
vakfa gelir getirir.
VIII. EL
DOKUMASI YAYGILARDA TOPLAMA İŞLEMİ YAPAN ESNAF VE TOPTANCILARIN
ÖNEMİ KONU İLE İLGİLİ SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ
Konunun
önemi :
El dokuması yaygıların üretimi, üretilen yaygıların toplanması ve
toptancı esnafı intikali bir takım özellikler arz etmektedir. Bu
konunun iyi tanımlaması gerekir. Bu zincir, halıcılık sanatının
zorunlu bir halkasıdır. Her ne metotla üretilmiş olursa olsun
yaygılar bazı aşamalardan geçerek ticari bir emtia haline
gelirler. Önce bunu görmekte yarar vardır. Türkiye’de halı ve
kilimin dokunduğu yaklaşık bir tahminle 20.000 köy mevcuttur. Bu
köyde insanlar ya kültürel dürtülerle ya da ticari dürtülerle el
dokuması yaygı üretmektedirler. Üretilen bu yaygılar genellikle
tezgahtan çıktığı an ticarete konu olmaz. Üreten, bir süre
ürettiği yaygıyı ya zevkine varmak için ya da ekonomik sebeplerden
kullanır. Bu, üretenin bir yerde banka hesabı gibidir. Paraya
ihtiyacı olduğu anda, hesabına gelirse satar. Satın alan, satanı
okşamak durumundadır. Üreten, sanatına saygı duymayan, sanatını
övmeyen kişiye genellikle yaygısını satmaz. Yani, el dokuması
yaygı toplamak bir tür sanattır. Bunu herkes yapamaz. Genellikle
arada aracılar vardır. Bunlar satanı ve alanı, alış-satış işlemine
hazırlarlar, bir yerde çöpçatanlık yaparlar. Bu toplayıcılar,
topladıkları malları toptancı tüccara ulaştırırlar. Toptancı
tüccar bu aracı toplayıcılarla iyi geçinmek zorundadır. Toptancı,
toplanan malın genellikle hepsini almak zorundadır. Gelen malı
yıkatır, tamir ettirir. Bu malı ihracata veya iç piyasada
perakende mal satan esnafa hazırlar. Bu emtianın faturalanması
imkansız gibidir. Genellikle konunun tarafları bilinçsiz ve belge
düzenine sıcak bakmamaktadırlar. Toptancı tüccar çeşitli
sıkıntılarla aldığı malı belgeler, iç ve dış piyasa alıcılarına
hazır hale getirir. Ayşe’nin evinden Liza’ nın evine yolculuk eden
halının serüveni muhakkak bu tür bir süreçten geçmektedir.
A)
El dokuması yaygılarda toptan zinciri ile ilgili konularda
personelle ilgili sorunlar ve çözüm önerileri :
Toptancıya malın intikaline kadar geçen dönem çok sıkıntılı ve
çileli bir evredir. Bu işlevi gören kişiler kırsal kökenli ve çok
az bir eğitime sahip kişilerdir. Bunların sıkılması, yurdumuza
döviz girdisini etkilemektedir. Bunları bir eğitime tabi tutmak
da mümkün değildir. Bunların bünyelerine göre işleyişi ayarlamak
ülkenin yararınadır. Her sıkıcı önlem, kaş yapayım derken göz
çıkarmaktadır. Toptancı tüccarın olayı regüle etmesine fırsat
tanımak, konuda en akılcı yaklaşımdır. Bu esnafın yönlendirilmesi,
soruna akılcı çözüm bulunması, konunun en can alıcı noktasıdır.
B)
El dokuması yaygılarda toptan zinciri ile ilgili konularda
adresle ilgili sorunlar ve çözüm önerileri :
Pek çok toplayıcı, hangi malı, nereye satacaklarını bilmekte
güçlük içindedir. Bir dergi kanalı ile adreslerin
netleştirilmesinde yarar vardır. Halıcılık da doktorluk gibidir.
Çeşitli firmaların uzmanlaştıkları alanlar vardır. Bu uzmanlar
konusunda alan ve satanların aydınlatılması şarttır. Bu hem
fiyatlar üzerinde etkili olacak hem de işi hızlandıracaktır.
Netice itibarı ile bir müesseseye giren malın, o müesseseden çıkış
sürecinin kısa oluşu, o kuruluşun başarısını simgeler. Bu adres
sorunu yüzünden, mal lüzumsuz yere, genellikle zaman
kaybetmektedir. Dünya halıcılığının “HALI” adlı bir dergisi
mevcuttur. Ancak, bu İngilizce yayınlandığından, Türkiye’de
toplayıcılar tarafından okunamamakta, halka ulaşamamaktadır.
Milyonlarca kişiyi ilgilendiren el dokuması yaygılar konusunda
Türkçe bir derginin olmaması, büyük eksikliktir. Böyle bir
derginin çıkarılmasına Halıcılık Vakfı öncülük edebilir. Bu yayın,
hem halkın, hem aracıların bilinçlenmesine hizmet edecektir.
Malını satmak isteyen eski veya yeni halı sahibi, hem adresler hem
de malının değeri hakkında aydınlanacak, halıcılığımız daha
sıhhatli bir yörüngeye oturacaktır.
C)
El dokuması yaygılarda toptan zinciri ile ilgili konularda
slogan sorunu ve çözüm önerileri :
En eski sanat dallarından biri olan el dokuması yaygı üretimine ve
ticaretine aracılık eden esnaf ve tüccarımız, bugüne kadar
herhangi bir standardı yaratamamışlar veya belirli bazı
standartları da benimseyememişlerdir. Sektördeki kültür düzeyi
buna müsait değildir. Diğer taraftan bu belirsizlikten yarar
umarak, köylü kurnazlığı ile kazancını artırmak sevdalılarının
sayısı da az değildir. Artık bu yaklaşımı aşmanın zamanı
gelmiştir. Bu ufak uyanıklıklar, sektöre zarar vermektedir.
Standardı olmayan konunun öğretilmesi de zor bir konudur.
Kıstasları olmayan her konu, lüzumsuz zaman kaybına neden olmakta,
ticareti de zorlaştırmaktadır. En kısa zamanda kalite tarif
edilmeli, ürüne birtakım kategoriler getirilmelidir. Aşağıda
kategori konusunda verdiğimiz taslak, halıcılarımız tarafından
tartışılmalı ve herkesin görüş birliğinde olduğu bir standart
belirlenmeli ve bu ilan edilmelidir. Sloganımız " dürüst standart
" olmalıdır. Bu standardı benimseyecek toptancı, ihracatçı
tüccardır. Zincirin bu halkası konuya sahip çıkmalı, standartları
benimsemeli, ona göre iş tutmalıdır.
Sayfa 10
İletişim 